بد و خوب

تمام تلاش جوامع پیشرفته ، حداقل در حرف ، استانداردسازی همه چیز ، از معماری و شهرو فرهنگ شهروندی ، تا اعتقادات و باورها و رفتار مردم است. احتمالا این الگو از جوامع بدوی نیز وجود داشته است. قبیله ای را تصور میکنم که در جنگلهای انبوه و به دور از هر انسان دیگری ، قوانین و سنتهای محلی را نسل به نسل حفظ کرده و انتقال می دهد. شکل و فرم این روش امروزه تغییر کرده است ، اما در نهایت ، محصول یک شهروند است. برای خوب بودن ، انواع سازوکارهای اجتماعی تعبیه شده است. روشهایی که ما را مطیع ، مفید برای اجتماع و بارور نوع خود می سازد. برای این مبحث ساعتها میتوانم توضیح بدهم. اما امروز میخواهم از این مسئله حرف بزنم که آنچه کار خوب یا کار بد است ، نسبی بوده و بسته به زمان و مکان و موقعیت تغییرشکل میدهد. مثلا من بچه ی یک جانور جنگلی که در زنجیره ی تامین ، شکار شکارچیان بسیاری محسوب می شود فکر میکنم که از روز تولد تا مرگش ، بارها مورد تهدید و ترس و وحشت واقع می شود و مجبور به گریز و فرار مداوم برای دفاع از جانش می شود. او شرایط تربیتی آرامی را تجربه نمی کند و در جهان آرامی نیز زندگی نمیکند. اما تمام تلاش خانواده ی نوع بشر ، ایجاد آرامش در کانون خانواده است. این به خودی خود بد نیست ، اما محصولات انسانی ، چندان به درد جامعه ی نه چندان آرام ما نخواهند خورد. درواقع حرف من این است که آنچه کار خوبی است ، الزاما خوب نیست. در زندگی ما هم کارهای زیادی هست که به ما میگویند خوب نیست و درست هم میگویند ، اما بدهای خوبی به شمار می روند. کارهای بدی که دلمان میخواهد انجام دهیم و به جای حرف دل ، به حرف جامعه تن میدهیم. بحث حساسی است. مثل بوکس است. کتک خوردن و کتک زدن حتما خوب نیست ، اما وقتی در یک چارچوب فرض شود ، میتواند حتما خوب باشد و دستاوردهایی متفاوت به بار بیاورد. من هم کارهای بد زیادی کرده ام ، مثل همه ، کارهای خوبی هم ، اما گاهی هم دلم میخواهد کار بدی کنم که میدانم حس خوبی که از نوع خوب آن کار برنمی آید به من میدهد. دلم میخواهد ، اگرچه جامعه نخواهد. گاهی ارزشش را دارد ، گاهی هم ندارد. معمولا مرزهای باریکی بین چیزهای استثنایی و خاص وجود دارد که یک طرفش بهشت و طرف دیگرش حتما جهنم است. فهم این مسئله هوش و شم بالایی نیاز دارد. گاهی قدم زدن در جهنم را به آرمیدن در بهشت ترجیح میدهم. هیولای خوب از فرشته ی بد بهتر است. توضیح میدهم. کاری که دلت میخواهد انجام بده ، ارجحیت دارد ، اولویت داری!